Tα χαρακτηριστικά ενός καλού μέντορα. Μία ομιλία του Δημήτρη Ωραιόπουλου

Είναι πράγματι μια μεγάλη τιμή να λάβω αυτή τη διάκριση, για την οποία ευχαριστώ τον Πρόεδρο κ. Ντόμπρο, το Διοικητικό Συμβούλιο και ολόκληρο το Ιατρικό Τμήμα, από τα βάθη της καρδιάς μου.

Μετά τον παρόμοιο τιμητικό τίτλο που έλαβα από το Ιατρικό Τμήμα της Αλεξανδρούπολης – της πόλης στην οποία γεννήθηκα, ένας καλός φίλος, μου είπε ότι επρόκειτο να με προτείνει για να λάβω τέτοιο τιμητικό τίτλο και από την Ιατρική Σχολή του, αλλά τον αποθάρρυνα, επειδή σκέφτηκα ότι ένας μόνο τέτοιος τίτλος στη διάρκεια της ζωής κάποιου θα ήταν αρκετός. Εντούτοις, όταν ο κ. Ντόμπρος έδειξε την επιθυμία του να φέρει προς συζήτηση την αναγόρευσή μου, δέχτηκα ευχαρίστως , όχι μόνο λόγω της ειδικής σχέσης μου με τον Νίκο (τον έχω μέσα στην καρδιά μου όπως έναν πραγματικό αδελφό), αλλά και λόγω της ειδικής σχέσης μου με τη Θεσσαλονίκη.

Το Ταξίδι της ζωής μου και η σχέση μου με τη Θεσσαλονίκη

Η οικογένειά μου (οι γονείς μου και τρεις μεγαλύτεροι αδελφοί) απελάθηκαν από το Nevsehir, ή Νεάπολη ή στα αρχαία Νύσα, μια πόλη της Καπαδοκίας στη Μικρά Ασία το 1922. Περπάτησαν από το Nevsehir στη Mercina, από όπου πήραν το πλοίο για την Αθήνα. Μετά από μια σύντομη παραμονή εκεί μετακόμισαν στη Θεσσαλονίκη, όπου πέρασαν 2 έως 3 έτη.
Ο πατέρας μου ήξερε άπταιστα Ελληνικά και Αραβικά και βρήκε δουλειά , μαζί με τον πατέρα του κ. Χριστοφορίδη, του μετέπειτα καθηγητή της Ακτινολογίας, μεταφράζοντας από τα Αραβικά στα Ελληνικά, τα έγγραφα των ιδιοκτησιών που είχαν αφήσει πίσω οι πρόσφυγες, για να αντισταθμιστούν, υποθετικά, από μια ισοδύναμη ιδιοκτησία στη νέα τους χώρα, κάτι που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Η γιαγιά μου, από τη μητέρα μου, πήρε ένα μικρό σπίτι στην οδό Δημάδου 15, δίπλα στη Μονή Βλατάδων. Μετά από τρία χρόνια στη Θεσσαλονίκη, ο πατέρας μου μετακόμισε στην Αλεξανδρούπολη, όπου και γεννήθηκα εγώ το 1936 αλλά το 1940, η οικογένειά μας πάλι αναγκάστηκε να μετακομίσει στην Αθήνα για δεύτερη φορά λόγω του πολέμου και του κινδύνου για τις ζωές μας.

Μεταξύ 1940 και 1966, τελείωσα τη βασική σχολική μου εκπαίδευση, το γυμνάσιο και την Ιατρική Σχολή, υπηρέτησα στον ελληνικό στρατό 18 μήνες και πήρα την ειδικότητα και τον διδακτορικό τίτλο από τον καθηγητή Γούττα και τον πρώτο μέντορά μου τον καθηγητή Ιπποκράτη Γιατζίδη. Το 1949, σε ηλικία 13 ετών, πέρασα ένα ολόκληρο καλοκαίρι στη Μονή Βλατάδων, όπου ήταν οικονόμος η θεία μου στον τότε Γέροντα/ Ηγούμενο του Μοναστηριού, τον Παγράτιο Ιβιρίτη, ένα εντυπωσιακό μοναχό από το Αγιο Ορος , με τρεις πανεπιστημιακούς τίτλους, στη Θεολογία, την Ιατρική και τη Γεωπονική. Αυτός και οι επισκέπτες του από το όρος Αγιο Ορος με εντυπωσίασαν τόσο πολύ, ώστε στο τέλος του καλοκαιριού, σκέφτηκα να πάω στο όρος για να γίνω μοναχός. Μπορεί να το είχα πραγματοποιήσει αν δεν είχα τις ισχυρές αντιρρήσεις του πατέρα μου, ο οποίος απείλησε να έρθει εδώ και να με πάρει πίσω το σπίτι με το ζόρι. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να είμαι τώρα καθηγητής της Ιατρικής αντί μοναχός και ίσως, που ξέρει κανείς, να είμουν ακόμη και ένας Γέροντας/ Ηγούμενος σε ένα από τα 20 μοναστήρια στο Αγιο Ορος.

Μεταξύ 1966 και 1969, πέρασα τρία έτη στο Μπέλφαστ, στη Βόρεια Ιρλανδία, όπου συνέχισα την ειδίκευσή μου στη Νεφρολογία και έγραψα τη διατριβή μου PhD για τη λιθίαση, κάτω από την δεύτερη μέντορά μου, την καθηγήτρια Molly McGeown.

Μετά από την επιστροφή μου στην Ελλάδα το 1969 και μετά μερικούς μήνες ανεπιτυχούς αναζήτησης για εργασία, πήγα στο Τορόντο, όπου συνέχισα την ανάπτυξή μου στην Ιατρική και ειδικά στη Νεφρολογία κάτω από τον τρίτο μέντορά μου, τον καθηγητή Abraham Rapoport.

Λίγοι από σας θα ξέρουν ότι, στα μέσα της δεκαετίας του ’70 υπέβαλα αίτηση για την έδρα που εγκαταλείφθηκε από τον πρώϊμο θάνατο του καθηγητή Βαλτή σε αυτό το Πανεπιστήμιο. Ήρθα εδώ και συναντήθηκα με τον καθηγητή Χριστοφορίδη και τον καθηγητή Λαζαρίδη και συμφωνήσαμε να υποβάλλω την αίτησή μου. Δυστυχώς ο φάκελλός μου εστάλη με το πλοίο και έφθασε δύο μήνες αφότου είχε δοθεί η έδρα στον κ. Τουρκαντώνη. Οχι ότι θα είχα πιθανότητα ακόμα και αν είχε φθάσει ο φάκελλός μου εγκαίρως, αλλά απλά το αναφέρω για την ακρίβεια της καταγραφής.

Τέλος, θέλω να αναγνωρίσω τους πολλούς ξαδέλφους μου εδώ στη Θεσσαλονίκη, με το ίδιο επώνυμο με τους οποίους έχω στενή επαφή. Τα περισσότερα από τα ηλικιωμένα άτομα στο ακροατήριο θα θυμούντε τον ξάδελφό μου φυσικομαθηματικό Γιώργο Ωραιόπουλο, για τα Φροντιστήριά του και το χρόνο του ως διευθυντή του IKA στη Θεσσαλονίκη.

Οι σπουδαστές/ συνεργάτες μου

Ευλογημένος με τρεις μέντορες στην ακαδημαϊκή μου ζωή, θέλησα να δώσω όλα όσα έλαβα από αυτούς τους τρεις ανθρώπους σε πάνω από 100 νέους νεφρολόγους, οι οποίοι με τίμησαν με το να γίνουν σπουδαστές/συνεργάτες μου. Εδώ είναι μια ομάδα από αυτούς που συναντηθήκαμε εδώ στη Θεσσαλονίκη πριν από μερικά χρόνια. Έχω αναπτύξει μια ειδική σχέση με κάθε έναν από αυτούς.

Οι Ελληνες συνεργάτες μου

Μεταξύ των σπουδαστών/συνεργατών μου, οι συνεργάτες μου από την Ελλάδα όπως αυτή η ομάδα, έχουν μια ειδική θέση στην καρδιά μου και αυτός είναι ο λόγος που μιλώ σήμερα για mentoring. Θα ήθελα να αφιερώσω αυτήν την παρουσίαση στους τρεις μέντορές μου και στα τρία πρότυπά μου. Καθώς και στους 20 Ελληνες συνεργάτες μου, οι οποίοι έχουν περάσει τουλάχιστον έξι μήνες μαζί μου. Επτά από αυτούς είναι από τη Θεσσαλονίκη. Δυστυχώς εκείνοι με το σταυρό δεν είναι σωματικά τώρα μαζί μας.

Ο κ. Συμβουλίδης έχει μια ειδική θέση μεταξύ τους επειδή ήταν αφενός ένα πρότυπό μου όταν ήμουν νέος εσωτερικός στο Ιπποκράτεο Νοσοκομείο στην Αθήνα, αλλά και επειδή πέρασε μαζί μου εννέα μήνες στο Τορόντο, γράφοντας την Υφηγεσία του βασισμένη στο υλικό που δούλεψε μαζί μας.

[bs_row class=”row”]
[bs_col class=”col-xs-6″]My Mentors and Role Models[/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]My Role Models[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]Professors[/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]Professors[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]Hippocrates Yatzidis[/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]Arkagathos Goutas[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]Mary McGeown[/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]George Daikos[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]Abraham Rapoport[/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]Dr. Alexandros Symvoulidis[/bs_col]
[/bs_row] [bs_row class=”row”]
[bs_col class=”col-xs-12″]My Mentees/Students from Greece[/bs_col]
[/bs_row] [bs_row class=”row”]
[bs_col class=”col-xs-6″]A. Symvoulidis  [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]K. Sombolos (Th)[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]N. Dombros (Th)  [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]E. Grapes[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]A. Pierratos  [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]A. Patrikarea[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]A. Katirtzoglou (+) [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]E. Thuds[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]S. Karanicolas   [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]P. Passadakis[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]P. Nicolaidis (Th)  [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]I. Afthentopoulos (+)[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]C. Velentzas  [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]M. Malliara (Th)[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]G. Digenis (+) [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]M. Malliara (Th)[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]G. Digenis (+)     [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]E. Tsiviskou[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]E. Balaskas (Th)  [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]V. Liakopoulos (Th)[/bs_col] [bs_col class=”col-xs-6″]N. Tsomi    [/bs_col]
[bs_col class=”col-xs-6″]S. Kassimatis (Th)[/bs_col] [/bs_row]

Th = from Thessaloniki
T = Deceased

Mentoring

Το Mentoring είναι μια από τις σημαντικότερες δραστηριότητες των μελών μιας Ιατρικής Σχολής. Οι μέντορες αναλαμβάνουν να βοηθήσουν τη νέα γενεά γιατρών να αναπτυχθούν και ως γιατροί και ως άτομα και τους βοηθούν να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους (1).

Ιστορική αναθεώρηση/προέλευση του όρου

Η διαφάνεια αυτή δείχνει τον Τηλέμαχο, γιο του Οδυσσέα, και τον Μέντορα (2). Όταν ο Οδυσσέας άφησε την Ιθάκη για να πάει και να πολεμήσει στην Τροία, εμπιστεύτηκε την φροντίδα του πρόσφατα γεννημένου γιου του, Τηλέμαχου, στον παλαιό του φίλο, Μέντορα. Το λεξικό καθορίζει ως μέντορα ένα “έμπιστο σύμβουλο, οδηγό, πιστό σύμβουλο ή προπονητή”. Ένας σύμβουλος είναι συνήθως ένα μεγαλύτερο, πιό πεπειραμένο άτομο, το οποίο βοηθά και καθοδηγεί την ανάπτυξη-εξέλιξη ενός νεώτερου ατόμου. Όπως θα αναφέρω αργότερα, αυτή η καθοδήγηση δεν γίνεται ποτέ για προσωπικό κέρδος (1,3,4).
Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Μέντορας ήταν επίσης μια προσωποποίηση της Αθηνάς, θεάς της σοφίας, της δικαιοσύνης, του πολιτισμού αλλά και του πολέμου, κάτι που θέλει να τονίσει πιστεύω ότι οι καλοί μέντορες, ξεπερνούν τα όριά τους και συμβουλεύουν τους σπουδαστές τους ως σοφοί σύμβουλοι με πολλά έτη εμπειρίας, αλλά και είναι έτοιμοι να πολεμήσουν γιαυτούς (4).

Κατά συνέπεια το αρχαίο πρότυπο του Μέντορα/Αθηνάς γίνεται ένα ισχυρό πρότυπο για τους πανεπιστημιακούς δασκάλους, οι οποίοι δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουν ότι οι κύριες υποχρεώσεις τους είναι η διανοητική ανάπτυξη των σπουδαστών τους και το ίδρυμα όπου λειτουργούν. Ο Μέντορας της Οδύσσειας βοήθησε τον Τηλέμαχο να αναπτύξει όλες τις δυνατότητές του και να γίνει σόφρων, μεγαλόνοντας χωρίς να επαναστατήσει ενάντια στις συμβουλές του.

Για να επιτύχει αυτό, ένας καλός Μέντορας/σύμβουλος πρέπει να είναι καλός και υπομενετικός ακροατής, πάντα διαθέσιμος, εύκαμπτος, ενθαρρυντικός, πλήρης σεβασμού στο μαθητή του και να εμπνέι σεβασμό στο πρόσωπό του (10).

Τα χαρακτηριστικά ενός καλού Μέντορα

Οι σημαντικοί ρόλοι ενός επιτυχημένου Μέντορα είναι: δάσκαλος, ανάδοχος/εγγυητής, σύμβουλος, πράκτορας, πρότυπο, προπονητής και στενός φίλος (5,6).

Δάσκαλος

Σαν δάσκαλος, ο Μέντορας διδάσκει στο νέο συνεργάτη του τις τεχνικές δεξιότητες του τομέα του, τον καθοδηγεί στο πώς να αιτιολογήσει και πώς να μελετήσει με αποδοτικό τρόπο, πώς να γράψει επιστημονικά άρθρα, πώς να περάσει επιτυχώς από τη διαδικασία της δημοσίευσης, πως να γράψει και να υποβάλει μια αίτηση για επιχορηγήσεις, πως να ανασκοπήσει τα άρθρα κ.λπ.

Ο τελικός στόχος τέτοιων διδασκαλιών είναι η διαμόρφωση του χαρακτήρα του νέου γιατρού. Ενας δάσκαλος έχει επίδραση στην αιωνιότητα επειδή ποτέ δεν μπορεί να πει πότε θα σταματήσει η επιρροή του (6). Όταν βοηθώ έναν συνεργάτη μου, μια από τις προσδοκίες μου είναι ότι στη συνέχεια θα βοηθήσει με τη σειρά του του άλλους νεότερους.

Ανάδοχος/Εγγυτής

Σαν ανάδοχος, ο Μέντορας εισάγει το συνεργάτη του στα σημαντικά άτομα στον τομέα.

Σύμβουλος

Σαν σύμβουλος, ο Μέντορας δρα σαν ένα αντηχείο για να βοηθήσει το συνεργάτη του να ξεκαθαρίσει τις ιδέες του και να διευκρινίσει τις σκέψεις του. Ο μέντορας δεν προσπαθεί να λύσει τα προβλήματα του συνεργάτη αλλά τον βοηθά να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον ευατό του. Σε αυτές τις περιστάσεις η μέγιστη συμβολή του μέντορα είναι στο να ακούει και να λέει λίγα. Ο Μέντορας είναι διαφορετικός από τους γονείς επειδή παρέχει αφενός μεν φιλοφρονήσεις για τις επιτυχίες αφετέρου επισημαίνει τις αδυναμίες. Όταν όμως κάνει κριτική, ο καλός μέντορας αναφέρεται στη συμπεριφορά και όχι στο πρόσωπο και πάντα με μεγάλη διακριτικότητα. Με το να κρατάει έναν καθρέφτη, ο μέντορας δίνει μια ευκαιρεία στο συνεργάτη του να δει πώς αναπτύσσεται ο χαρακτήρας του.

Πράκτορας

Σαν πράκτορας, ο συνεργάτης θα πρέπει να ξέρει ότι ο Μέντοράς του θα δώσει μάχη για αυτόν. Εντούτοις, θα το κάνει αυτό, αφού πρώτα έχει κάνει ο συνεργάτης μια πειστική προσπάθεια. Το τάϊσμα στο στόμα εμποδίζει την ανάπτυξη.

Πρότυπο ρόλου

Ένας Μέντοράς θεωρείται πάντα ως πρότυπο ρόλου. Ο συνεργάτης προσπαθεί να μιμηθεί την προσέγγιση του Μέντορά του στην ακαδημαϊκή ζωή. Συνήθως, τα νέα άτομα επιλέγουν ως Μέντορες άτομα, τα οποία έχουν τις αξίες και τη συμπεριφορά που θέλουν να αναπτυχθούν σε αυτους. Οι αξίες όμως δεν μαθαίνονται με διαλέξεις, αλλά από τη παρακολούθηση της ενσωμάτωσής τους και τη θέσπισής τους στη ρουτίνα της καθημερινής ζωής. Ο καλός Μέντορας πρότυπο εφαρμόζει τις αξίες του στην πράξη, διαφορετικά η υποκρισία που είναι πάντα εμφανής, σιγάζει την αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε συμβουλής.

Ο συνεργάτης/βοηθός παρατηρεί τις επαγγελματικές προτεραιότητες του Μέντορά του, το χρόνο που αφιερώνει στη βοήθεια των συναδέλφων και των ασθενών, προσφέροντας εθελοντικά τις γνώσεις του και την ευρυμάθειά του. Σαν πρότυπο ο Μέντορας είναι αυτός που με πληρότητα και αλήθεια κάνει την εργασία να φαίνεται ως διασκέδαση. Ο νέος συνεργάτης βλέπει πώς ο μέντορας αλληλοσχετίζεται με τους ανθρώπους, πώς συγκρατείται όταν προκαλείται και πώς εκφράζει την ηθική στην καθημερινή πράξη. Η ταπεινότητα είναι μια από τις μέγιστες ιδιότητες ενός Μέντορα/ προτύπου.

Τα πρότυπα δεν είναι πάντα μέντορες

Ενώ ένας καλός Μέντορας είναι πάντα και ένα πρότυπο, δεν είναι όμως όλα τα πρότυπα μέντορες. Πολλοί γίγαντες στην ιστορία δεν είχαν κανέναν μέντορα, αλλά είχαν πρότυπα που βρήκαν στην ανάγνωση βιβλίων. Ο Einstein, απέκτησε πρότυπα με την ανάγνωση των Mach, Poineau και Maxwell . Ο Churchill, που δεν παρακολούθησε ποτέ Πανεπιστήμιο, επηρεάστηκε από τη μελέτη των εργασιών των Gibbons και McAuley. Ο Λίνκολν, που πήγε σχολείο για λιγότερο από ένα έτος συνολικά, ήταν βιβλιοφάγος και ο Νέλσον Μαντέλα, πλέον πρόσφατα εμπνεύστηκε σημαντικά από το στρατηγό Kutuzov στο “Πόλεμος και Ειρήνη” του Tolstoy (5,6). Στην περίπτωσή μου, οι καθηγητές Αρκάγαθος Γκούτας και Γεώργιος Δαϊκος, δεν ήταν μέντορές μου αλλά και οι δύο ήταν πρότυπά μου και πάντα ήθελα να είμαι όπως αυτοί, θαυμάζοντας τόσο την σοφία τους όσο και το ταπεινό τους φρόνημα.

Προπονητής

Ένας προπονητής παρακινεί τους παίκτες για να κερδίσουν. Ξέρει πότε να προσφέρει ενθάρρυνση, πότε να τους ωθήσει και πότε να σταματήσει και να κάνει ένα διάλειμα.
Ο Μέντορας / προπονητής καθορίζει υψηλά στάνταρς και ενθαρρύνει τους νέους συνεργάτες του να επιτύχουν σε όλες τις δυνατότητές τους. Οι άνθρωποι δεν παρακινούνται από τις μικρές προκλήσεις. Μην κάνετε μικρά σχέδια, διακινδυνέψτε αλλά να είστε ρεαλιστικοί.

Ο Μέντορας / προπονητής μεταφέρει την αίσθηση του δέους στην εργασία του και την ικανοποίηση στην εξυπηρέτηση άλλων. Ο Albert Schweitzer είπε κάποτε σε μια ομάδα νέων γιατρών “δεν ξέρω ποιό θα είναι το πεπρωμένο σας, αλλά ένα πράγμα που ξέρω με βεβαιότητα είναι ότι μεταξύ σας ο μόνος που θα είναι σίγουρα ευτυχής είναι εκείνος που θα έχει επιδιώξει και θα έχει βρεί τρόπους πώς να εξυπηρετεί τους άλλους”.
Αυτό είναι πολύ κοντά στις συμβουλή που μου έδωσε η μητέρα μου, την τελευταία φορά που την είδα, “Παιδί μου – βοήθα τους άλλους όσο μπορείς, ακόμη και με δικό σου κόστος» μου είπε, μια συμβουλή που με ακολούθησε σε όλη μου τη ζωή.

Στενός φίλος

Το mentoring είναι μια σχέση διπλής κατεύθυνσης βασισμένη στην εμπιστοσύνη. Ο μέντορας θα κερδίσει την εμπιστοσύνη του συνεργάτη του μέσω της σταθερότητας, της αξιοπιστίας και της ακεραιότητας.
Τελικά ο νέος συνεργάτης ωριμάζει και με το χρόνο, γίνεται ίσος του Μέντορα και η σχέση εξελίσσεται σε μια σημαντική φιλία, όπως έχω ευλογηθεί με τόσο πολλούς απο τους συνεργάτες μου.

Γιατί ένας φτασμένος γιατρός να γίνει Μέντορας;

Γιατι κανείς να μπεί στον κόπο να γίνει Μέντορας, κάτι που απαιτεί μια τέτοια δέσμευση χρόνου και προσπάθεια; Ο κατάλογος των αρετών που απαιτούνται από ένα καλό Μέντορα σε τρομάζει, αν λάβει κανείς υπόψη ότι οι σύγχρονοι Μέντορες είναι συνηθισμένα ανθρώπινα οντα που δεν λαμβάνουν βοήθεια από τη θεά Αθηνά. Αυτό αποτρέπει πολλούς αξιόλογους και φτασμένους γιατρούς (πανεπιστημιακούς ή μη) να γίνουν Μέντορες (4,7).

Τα συχνά σχόλια των ανθρώπων που προσεγγίζονται για mentoring είναι: “δεν ξέρω πώς να γίνω μέντορας”, “εγώ ο ίδιος έχω την ανάγκη ενός μέντορα”, “πώς μπορώ να χρησιμεύσω ως μέντορας, μετά από όλα αυτά τα λάθη που έχω κάνει” κ.λπ (8). Στην πραγματικότητα το γεγονός και μόνο ότι είναι ένας ακαδημαϊκό μέλος και όλη η εμπειρία που έχει αποκτήσει κατά τη διάρκεια των ετών κάνει κάποιον καλά εξοπλισμένο για να γίνει Μέντορας. Η μόνη απαίτηση είναι ένα γνήσιο ενδιαφέρον και μια προθυμία να βοηθήσει καθοδηγώντας ένα άλλο άτομο.

Κανένας από μας δεν είναι ή πρέπει να είναι τέλειος. Επιπλέον είναι σημαντικό για τους συνεργάτες να δουν ότι κάνουμε λάθη, έχουμε αβεβαιότητες όταν συναντάμε δυσκολίες, αλλά παρόλα αυτά τις υπερνικάμε και αναπτυσσόμαστε (8).
Για εκείνους που, όπως εγώ, ευλογηθήκαμε με μεγάλους μέντορες και με πρότυπα, θέλουμε να ξεπληρώσουμε αυτή την ευλογία. Αλλοι θέλουν απλά να βοηθήσουν.

Πιστεύω ότι τώρα που η Ιατρική κινείται προς μια βιομηχανική προοπτική, και έτσι δεν παρέχει μια ατμόσφαιρα για mentoring και για τη βοήθεια των συναδέλφων για να γίνουν οι καλύτεροι που θα μπορούσαν να είναι, η συντήρηση της ανθρώπινης πλευράς της Ιατρικής, φαίνεται μια πολύ δύσκολη μάχη, αλλά θα πρέπει να αντισταθούμε. Πρέπει να αγκαλιάσουμε τη διδασκαλία και τον συμμερισμό των εμπειριών μας και των γνώσεών μας με τους νέους συναδέλφους μας ως ένα τμήμα του ταξιδιού μας.

Οι ειδικές δεξιότητες και η εμπειρία που αποκτήσαμε σε έναν ιδιαίτερο τομέα της ιατρικής, γίνονται ακόμα πολυτιμότερες, όταν τις «μοιραζόμαστε» με τους λιγότερο πεπειραμένους συναδέλφους.
Η κατανοήση ότι το mentoring είναι και μια πηγή προσωπικής ικανοποίησης και μια επαγγελματική υποχρέωση, δυστυχώς δεν έρχεται παρά μόνο ότον έχουμε ήδη γκρίζα μαλιά.

Ανταμοιβές mentoring για τους Μέντορες

Υπάρχουν όμως και ανταμοιβές για αυτούς που γίνονται μέντορες. Το mentoring βοηθά πάντα την προσωπική ανάπτυξη του Μέντορα. Επιπλέον το mentoring και η αλληλεπίδραση με τους νεώτερους γιατρούς είναι μια οδός διπλής κατεύθυνσης και παρέχει επίσης πολλές πιθανότητες για μάθηση στον μέντορα. Οι παλαιότεροι ιατροί, μπορούν να μάθουν πολά από τους νεώτερους γιατρούς, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνεται η απόδοση και οι διαπροσωπικές δεξιότητές τους και τους παρέχεται μια ευκαιρία για ενδοσκόπηση (4,5).

Επιπλέον ένας μέντορας μπορεί να κάνει πολύ περισσότερη δουλειά στα προγράμματα του με την ανάμειξή του με έξυπνους νέους συνεργάτες, από το να εργαστεί μόνος. Τέλος ο Μέντορας ωφελείται επίσης από τις επιτυχίες και την αναγνώριση των συνεργατών του. Αυτή η αλληλεπίδραση με τους νέους ελευθερώνει τις δυνάμεις νεανικής ενέργειας μέσα στο μέντορα, ο οποίος έτσι αναζωογόνείται.

Τελικά με τη μεταβίβαση των σημαντικότερων αξιών του επαγγέλματός του και των γνώσεών του στη νέα γενεά, ο μέντορας ικανοποιεί την Ιπποκράτεια υποχρέωσή του, ενώ συγχρόνως ξεπληρώσει ένα χρέος (8).

Προγράμματα Mentoring

Ενώ για μερικούς από μας, το να έχουμε Μέντορες ήλθε ως φυσική εξέλιξη, δεν μπορούν όλοι να βρούν έναν Μέντορα. Αντιλαμβανόμενα τη σημασία των Μεντόρων, πολλά Πανεπιστήμια στον Καναδά και τις ΗΠΑ αναπτύσσουν τώρα προγράμματα mentoring, για να ενισχυθούν τα νέα μέλη της σχολής να προγραμματίσουν τις σταδιοδρομίες τους, με τις συμβουλές των πιό πεπειραμένων συναδέλφων (9).

Οι στόχοι τους είναι:

• Να διευκολύνουν τη δημιουργία του δεσμού Μέντορος/νέου συναδέλφου
• Να οργανώσουν ευκαιρίες για συζήτηση προβλημάτων και τελικά να βοηθήσουν τους Μέντορες.
• Επιπλέον ο σκοπός τέτοιων προγραμμάτων είναι να βοηθηθούν και να ενθαρρυνθούν τα νεώτερα μέλη για να αναπτύξουν επιτυχείς προσωπικές και επαγγελματικές σταδιοδρομίες.
• Τέτοια προγράμματα όχι μόνο βοηθούν στην προσελκυση και διατήρηση των καλύτερων υποψηφίων, αλλά βελτιώνουν το ηθικό και αποφεύγεται η αίσθηση της απομόνωσης μεταξύ ομάδων μειονοτήτων.

Εύρεση ενός συμβούλου

Ελλείψει ενός προγράμματος mentoring θα συμβούλευα όλους τους ειδικευόμενους ακόμη και τους φοιτητές να προσπαθήσουν να βρούν έναν Μέντορα. Κοιτάξτε στο χώρο εργασίας σας. Υπάρχει κάποιος τον οποίο θαυμάζετε και σέβεστε;

Κάποιος που σας έχει εντυπωσιάσει πάντα με την επίγνωσή του (που έχει το γνώθι σαυτόν) και την διορατικότητα (4).
Σιγουρευτείτε οτι ο πιθανός Μέντοράς σας θα είναι τουλάχιστον μισή με μια γενεά μεγαλύτερος, συνήθως κάποιος που έχει απελευθερωθεί από τον πρόωρο φθόνο, την εχθρότητα και την ασήμαντη ματαιοδοξία, κάτι που θα του επιτρέψει για να είναι Μέντορας με κατανόηση.

Ψάξτε για άτομα με ενθουσιασμό που θεωρούν ότι η εργασία τους είναι η πιό συναρπαστική περιοχή στον κόσμο; Άτομα που έχουν δέσμευση, κοινή λογική, ικανότητα, ορθή κρίση, ωριμότητα, αυτοπεποίθηση, όραμα (6).

Να είστε εντούτοις προσεκτικοί για να αποφύγετε τους κακούς μέντορες – εκείνους που είναι εγωιστές με το χρόνο τους, οι οποίοι θέλουν όλη τη δόξα δική τους και δεν έχουν αρκετή ικανοποίηση στη θέα των συνεργατών τους να λάμπουν και μπορούν ακόμη και να φθονήσουν την προσοχή που προσελκύουν οι συνεργάτες τους ενώ άλλοι εκμεταλλεύονται ακόμη και τους συνεργάτες, ως τεχνικούς τους. Ακόμα χειρότερο είναι, όταν ένας Μέντορας να προσπαθεί να φορμάρει τους συνεργάτες του σύμφωνα με την εικόνα του, παρά να ενθαρρύνει την ανεξαρτησία για την ανάπτυξη της ατομικότητας των νέων συνεργατών του.

Κύριε Πρύτανη, κύριε Πρόεδρε του Ιατρικού Τμήματος Θεσσαλονίκης, Αξιότιμα Μέλη της Επιτροπής που μου δώσατε αυτόν τον τίτλο,

Φίλες και φίλοι.

Ελπίζω ότι έχω μοιραστεί μαζί σας τον ενθουσιασμό μου για αυτόν τον σημαντικό ρόλο, του ακαδημαϊκού δασκάλου.
Είμαι βέβαιος ότι το Ιατρικό Τμήμα μας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης θα προηγηθεί από τις άλλες Ιατρικές Σχολές στην Ελλάδα, εάν ενθαρρύνει όλα τα μέλη του να γίνουν Μέντορες της νέας γενιάς των γιατρών και ενδεχομένως να καθιερώσει στο εγγύς μέλλον ένα πρόγραμμα mentoring.

Πάλι, σας ευχαριστώ για αυτήν την μεγάλη τιμή και σας ευχαριστώ όλους που ήρθατε εδώ.

References:

John DC Buck: On Mentors and Janitors: Toward a Classical Definition of Advising in Higher Education. The Mentor. November 14, 2003 www.psu.edu/dus/mentor/

Telemachus. Wikipedia. www.wikipedia.org

Andy Roberts: Homer’s Mentor. Duties Fulfilled or Misconstrued? History of Education Journal. November 1999

F. John Reh: Mentors and Mentoring: What is a Mentor? About.com: Management.

Joanna Hayden: Mentoring: Help with Climbing the Career Ladder. Health Promot Pract Vol. 7 No. 3 pp. 289-292 2006

Martin J Tobin: Mentoring. Seven Roles and Some Specifics. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine Vol. 170 66. 114-117 2004

Nina Birdi & Rose Handbook on Faculty Mentoring. University of Ottawa Faculty of Medicine.

Peter A Setness: Mentoring. Leaving a Legacy of Opportunity and Responsibility. Postgraduate Medicine Vol. 100 No. 4 October 1996

Lars Vistnes & Lucy Tompkins: Faculty of Mentoring Program. Stanford School of Medicine www.facultymentoring.stanford.edu